حقوق بشر و مباحث مرتبط با آن از جمله مسائلی هستند که امروزه در سرتاسر جهان بسیار به آنها پرداخته می شود و حتی شاهد وجود مجلات تخصصی در این موضوع در دانشگاه ها معتبر جهان هستیم. در نوشتار حاضر نگارنده به بررسی یکی از نمونه های خوب در رابطه با اجرای قوانین مرتبط با حقوق بشر است.
دادگاه اروپایی حقوق بشر که شاید بتوان آن را اولین نمونه این نوع محاکم در جهان دانست، که خود سبب شکل گیری محاکمی مشابه در اروپا و افریقا شده است.
مباحث مرتبط با این دادگاه بسیار است لکن در نوشتار حاضر ما مختصری از سابقه وساختار این دادگاه به همراه آئین دادرسی آن را بیان می داریم و از پرداختن به سایر مباحث مرتبط با آن خودداری می کنیم؛ زیرا آن موارد خود موضوع مقالاتی مستقل هستند و پرداختن به آنها در نوشتار حاضر موجب سردر گمی مخاطب می شود.
تجسم خارجی دادگاه حقوق بشر اروپایی در ۱ نوامبر ۱۹۹۸ ایجاد شد که جانشینی برای ساختار اجرایی موجود، که در بردارنده کمیسیون حقوق بشر اروپایی، (که در سال ۱۹۵۴ ایجاد شده) بود، و البته پیش از آن در سال ۱۹۵۰ دادگاه حقوق بشر به طور محدود ایجاد شده بود.
دادگاه جدید نتیجه تنفیذ و اجازه مقاوله نامه شماره ۱۱ بود، و خود متمم معاهده محسوب می شد، که در نوامبر ۱۹۹۸ به تصویب رسید.متعاقبا قضات این دادگاه توسط شورای اروپا انتخاب شدند و و تقریبا ا سال پس از آن دادگاه نیز بر پا داشته شد.
تعداد قضات دادگاه برابر با تعداد دولت های عضو است و در حال حاضر ۴۶ نفر هستند. هر قاضی که انتخاب شد رابط آن کشور عضو با دادگاه است؛ علی رغم این مکاتبات و ارتباطات، در هر حال، بدین معنا نیست که نمایندگان هردولت تنها محدود به قضات با تابعیت آن کشور با شند، (به عنوان مثال آقای ویلگرکه به عنوان قاضی نماینده کشور لیختن اشتاین انتخاب شده است دارای تابعیت سویسی است). قضات به عنوان داوران بی طرف فرض شده اند و نه نمایندگان ملت ها.
دادگاه به ۵ بخش تقسیم شده است، که هریک از آن بخش ها در بردارنده یک انتخاب عادلانه از نظر تعادل جغرافیایی و جنسیتی است. اعضاء، یک رئیس را برای کل دادگاه انتخاب می کنند و پنج رئیس نیز برای بخش های پنجگانه دادگاه انتخاب می کنند، همچنین دو نفر نیز به عنوان نائب رئیس انتخاب می شوند.
کلیه شروط تنها برای مدت سه سال لازم الاجراء می باشند.هر بخش از یک هیات که شامل رئیس بخش و شش تن از سایر قضات به طور چرخشی است، تشکیل می شود. دادگاه همچنین شامل یک هیات عالی که در بردارنده هفده عضو است می باشد که شامل رئیس دادگاه، نائب رئیسان دادگاه و روسای بخش ها، به اضافه یک گروه از قضات به صورت چرخشی و متعادل است. انتخاب قضات هر نه ماه یکبار و به صورت متناوب از میان قضات گروهها صورت می گیرد.
۱٫هر دولت متعاهد (درخواست کننده دولتی) یا هر فرد متعاهدی که ادعا می شود قربانی نقض میثاق حقوق بشر اتحادیه اروپا است (درخواست کننده فردی) می تواند مستقیما در شهر استراسبورگ در خواستی را به دادگاه تقدیم کند و مدعی نقض حقوق قراردادی به وسیله یک دولت متعاهد شود.البته مراجعان می توانند نسخه ای از اطلاعیه مربوط به راهنمایی متقاضیان و نیز تصویرهایی از نمونه درخواست ها را از دفتر ثبت بگیرند.
۲٫آئین دادرسی در دادگاه حقوق بشر اروپا عام و ترافعی است و جلسه رسیدگی که در تعداد کمی از پرونده ها برگزار می شود به طور علنی می باشد، مگر اینکه رئیس کل شعبات دادگاه به علت استثنایی بودن شرایط آن را غیر علنی اعلام کند. یادداشت ها، لوایح و سایر اسنادی که طرفین به بایگانی دادگاه می دهند اصولا در دسترس مردم قرار خواهد گرفت.
جهت دانلود متن کامل مقاله حقوق بشر و ماهیت آن کلیک نمایید