حقوق متهم در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲
قانون آیین دادرسی کیفری
جدید به عنوان اولین قانون دادرسی جامع در ۵۷۰ ماده و ۲۳۰ تبصره ،حاوی
نکات بسیار مثبتی در مواردی شامل رعایت "حقوق شهروندی"، "روند دادرسی" و
"رسیدگی"، "حقوق متهم"، "حق دفاع"، "وکیل"، "الزام ضابطین به همراه داشتن
کارت ضابطیت در هنگام ماموریت"، "تشکیل پلیس اطفال و نوجوانان"، "بازجویی
از زنان و افراد نابالغ توسط ضابطان زن"، "تماس متهمان با خانواده شان پس
از تحت نظر قرار گرفتن"، "توجه به سازمانهای غیر دولتی به عنوان اعلام
کننده جرم"، "جبران خسارت ایام بازداشت پس از تبریه" و "تشکیل پرونده
شخصیتی" است.
این قانون جدید با تاثیرپذیری از الگوی جهانی دادرسی
عادلانه و استفاده از مطالعات تطبیقی با اتخاذ رویکردهای نوین از نظام
دادرسی تفتیشی در مرحله تحقیقات مقدماتی فاصله گرفته است.
قانون جدید
آیین دادرسی کیفری، ضابطین را مکلف کرده که حقوق دفاعی متهم را همانند حق
سکوت و داشتن وکیل در مرحله تحقیقات مقدماتی( دادسرا) به رسمیت بشناسند در
قانون سابق آیین دادرسی کیفری ۵ نوع قرار تامینی اعم از کفالت، بازداشت
موقت، التزام و وثیقه داشتیم ولی در قانون جدید ١۰ نوع قرار تامینی داریم
که افزایش قرارهای تامینی به نفع متهمان و جامعه است.
همچنین در مواد ۳۲
و ۳۵ قانون سابق آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۷۸، الزام و اختیاری برای
بازداشت موقت در نظر گرفته شده بود اما اکنون طبق مواد ۲۴۷ و ۲۴۸ قانون
جدید آیین دادرسی کیفری امکان صدور بازداشت موقت با موارد مندرج در ماده
۲۴۸ پیش بینی شده است.
طبق تبصره ماده ۲۴۷ قانون جدید آیین دادرسی کیفری
دیگر الزامی برای صدور بازداشت موقت نداریم و طبق این تبصره تمامی موارد
صدور قرار بازداشت موقت الزامی از بین می‌رود و ملغی می‌شود و طبق موارد
مندرج در ماده ۲۴۸ قانون جدید آیین دادرسی کیفری مقام تحقیق اختیار دارد که بازداشت موقت صادر کند یا نکند.
آیین
دادرسی کیفری مجموعه مقررات و قواعدی است که برای کشف جرم، تعقیب متهم،
تحقیقات مقدماتی، میانجیگری، صلح میان طرفین، نحوه رسیدگی، صدور رای، طرق
اعتراض به آرا، اجرای آرا، تعیین وظایف و اختیارات مقامات قضایی و ضابطان
دادگستری و رعایت حقوق متهم، بزه‌دیده و جامعه وضع می‌شود.
ماده ۵- متهم
باید در اسرع وقت، از موضوع و ادله اتهام انتسابی آگاه و از حق دسترسی به
وکیل و سایر حقوق دفاعی مذکور در این قانون بهره‌مند شود.